مقدمه
آیا زنان میتوانند کلام خدا را موعظه کنند یا تعلیم دهند؟ آیا میتوانند در رهبری کلیسا نقش ایفا کنند؟ آیا زنان میتوانند بهعنوان کشیش کلیسا خدمت کنند؟ یا خدمت زنان محدود به شماسی یا مشاوره است؟ این سؤالاتی است که بسیاری از کلیساها طی پنجاه سال گذشته با آن دستوپنجه نرم کردهاند و برخی بر سر آنها اختلافنظر داشتهاند.[۱]Kasey Crawford, A position paper on Women in Christian ministry. (mar 2020). p1 به همین دلیل نقش زنان در خدمات مسیحی یکی از موضوعات مورد بحث تا به امروز است.
با اینحال، یکی از دلایل مهم این موضوع دیدگاههای مختلفی است که در بستر مسیحیت نهفته است. به همین سبب نقش زنان در خدمات کلیسایی بهطور قابلتوجهی بین سنتهای مختلف مسیحی و با توجه به درکشان از کتابمقدس متفاوت است. البته اگر چه دیدگاههای متفاوتی نسبت به این موضوع وجود دارد، اما بهطور کلی میتوان مباحث مربوط به نقش زنان در خدمات مسیحی را به دو نگاه خلاصه کرد.
رویکرد تفسیری سنتگرا یا مکملگرا، نقش زنان در خدمات مسیحی را طبق کتابمقدس گزینشی و محدود میداند. به دیگر بیان، آنها چنین استدلال میکنند که ارزش مرد و زن برابر است، اما هر کدام نقشهای منحصربهفرد در محیط کلیسا و محیط خانواده دارند. به همین سبب منصب شبانی و کشیشی یا معلمی مختصِ مردانی است که به این منظور خوانده شدهاند و این جایگاه برای زنان برحسب کتابمقدس تعریف نشده است.[۲]Sandra Glahn, Eight Views of Women in the Church, Home, and Society within the Inerrancy Camp, bible.org. (Sep 11, 2018) در مقابل این رویکرد، دیدگاه تفسیریِ برابرگرا، یکی از کانونهای قابلبحث در محافل اونجلیکال (انجیلی) امروزی است، که ماهیت و دامنۀ نقشهای رهبری برای زنان در کلیسا را با توجه به کتابمقدس هموار میداند.
حال با توجه به مباحث مذکور، تلاشِ پژوهش حاضر این است که نقشِ زنان در کتابمقدس را مورد بررسی قرار دهد و در مورد نقش زنان در خدمات مسیحی به دیدگاهی متعادل دست یابد.
جایگاه زن در نظم خلقت
مرور روایت آفرینش، میتواند نقطۀ شروعی برای درک بهترِ جایگاه زن در نظام هستی شود. وقتی خدایِ خالق، مرد و زن را میآفریند، تفاوت جنسیتی بخشی ضروری برای تولیدمثل تشکیل میدهد.[۳]James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005) مرد بهعنوان جنسیت مذکر و زن بهعنوان جنسیت مؤنث به روشی غنی و هویتساز مکمل یکدیگر میشوند. چنانکه عیسای مسیح در انجیل متی اذعان میدارد (متی ۱۹:۶). در واقع، آنها برای یکدیگر خلق شدهاند و در وابستگیِ متقابل سازگار میشوند تا چنانکه پولس رسول میفرماید در یگانگی یا یکجسمبودن، بهنوعی، تجلیِ اتحاد بین مسیح و کلیسا را نشان دهند (افسسیان ۵:۳۲). اگرچه مکملگرایان به این نظم باورمندند، اما با نظر به روایت کتابمقدس چنین استدلال میکنند که زن مستقیماً آفریده نشده است، بلکه خدا از طریق مرد بود که زن را آفرید:
«مرد صورت خداست، لیکن زن صورت خدا بهواسطۀ مرد است. از آنجا که مرد ابتدا توسط خدا و به صورت خدا آفریده شد، به تنهایی و بیواسطه آفریده شد، بهعنوان صورت خدا که سپس جلال خدا را در انسان آشکار میکند.»[۴]Tim Ellsworth, Bruce Ware differentiates 2 views of God’s design for men&women. Baptispress.com. (Nov 28, 2001)
همچنین با توجه به سلسهمراتب جنسیتی در روایت آفرینش، مرد نام زن را انتخاب کرد (پیدایش ۲:۲۳). پیش از آن نام نهادن بر حیوانات توسط مرد اتفاق افتاد. بهعلاوه، زن آفریده شد تا به مرد یاری رساند تا نقشی را که خدا به او فرمان داده بود ایفا کند. منظور از یاریرساندن در بین مکملگرایان کمککردن به مرد یا تابعیت از مرد است. در ادامه، فرمانهای اخلاقی توسط خدا به مرد داده شد. همچنین، گناه در وهلۀ اول توسط زن اتفاق افتاد. بهعلاوه، خدا مرد را بهعنوان رهبر توبیخ کرد و فرمان اخلاقی را در باغ عدن به مرد داد.[۵]Bruce Ware, Summaries of the egalitarian and complementarian positions on the role of women in the home and in christian ministry. 2004. p4 در پیدایش باب ۳ تمایل زن به شوهرش بهنوعی نشاندهندۀ نوعی مجازات یا حتی لعن است.[۶]Bruce Ware, the egalitarian and complementarian positions, p6
اما جیمز بِک نویسندۀ کتابِ دو دیدگاه در مورد زنان در خدمات مسیحی از باور برابرگرایان چنین میگوید: «اگرچه بین دو جنس تمایز وجود دارد، اما هدف اصلیِ پیدایش ۲:۱ برابریِ مرد و زن است»[۷]James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p20، زیرا به دلایل مختلف تصویری که بابهای اولیۀ پیدایش گزارش میدهد، بیشتر ما را به برابری مرد و زن سوق میدهد تا تبعیت یکی از دیگری.[۸]Rebcca Laird, A brief Theology of Women in ministry, whwomenclergy.org. (oct 6, 2021)
اولاً، اولویتِ زمانی نمیتواند در نظر خدا دلالت بر برتری یا رهبری باشد. به همین سبب استدلال مذکور یعنی نخست آفریدهشدن مرد و سپس زن، دلیل منطقی مبنی بر خدماتی خاص برای مرد نیست،[۹]Philip B. Payne, Man and Woman, one in Christ: An Exegetical and Theologian Study of Paul’s Letters, (Zondervan, 2009). p44 بلکه برعکس میتواند استدلالی خطرناک قلمداد شود، زیرا مغایرت مستقیم با تعلیم عیسی در مورد اولینها و آخرینها دارد. اگر تقدم زمانی طرحِ الهی رهبری را تعیین کند، یحیای تعمیددهنده بر عیسی اولویت داشت. همچنین عیسی میبایست اول بر پطرس ظاهر میشد تا بر مریم (مرقس ۹:۱۶)، و هنگام بازگشت مسیح، نخست مردگان برمیخیزند و سپس همراه زندگان مسیح را ملاقات خواهند کرد (اول تسالونیکیان ۴:۱۶-۱۷).[۱۰]James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p21 بهعلاوه، در اصطلاح عبریِ «یاور» در (پیدایش ۲:۱۸-۲۰) هیچ حکمی برای برتریِ مرد نسبت به زن وجود ندارد، زیرا مفهموم این واژه بیشتر بهسوی همسانی و مطابق سوق دارد تا یاریرسان.[۱۱]Position papers, The role of women in ministry, ag.no. (Aug 2010) به معنای دیگر در درک لغوی این واژه (Ezer Kenegdo)میبایست چنین برداشت کرد: «او» از هر نظر همتای شخصیِ «او» است. بنابراین، “شریک”، “جنگجویی همتا”، “مطابق با او”، و نه “کمکدهنده”، بهترین و دقیقترین معنای این اصطلاح است.[۱۲]Rebcca Laird, A brief Theology of Women in ministry, whwomenclergy.org. (oct 6, 2021)
ثانیاً، اگرچه مرد نامگذارِ زن است، اما این نامگذاری دلیلی بر برتربودن مرد (منظور در اینجا سلسلهمراتب جنسیتی است) نیست، زیرا نامگذاری در دوران باستان بیشتر راهی برای یادبود یا گرفتنِ یک ویژگی متمایز است تا عملی حاکی از کنترل یا قدرت. در واقع نامگذاری بیشتر یادآور مداخلۀ خدا است یا برای خدا یا بهنوعی یک رویدادِ شگفتانگیز قلمداد میشود.[۱۳]James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p22 بهعلاوه، پیش از آنکه این نامگذاری رخ دهد مرد او را «استخوانی از استخوانهایم و گوشتی از گوشتِ من» معرفی میکند که همین موضوع میتواند جایگاه یکسانی برای زن قلمداد شود.[۱۴]همان منبع
ثالثاً، نامنهادنِ حیوانات توسط مرد نمیتواند استدلال محکمی برای نقش خدادادی او بهعنوان مدیر باشد. این امر توسط مرد بیشتر بهعنوان فرایندِ تشخیص قلمداد میشود تا نقشی مبتنی بر اولبودن و انتخابِ یاریرسان.[۱۵]Philip B. Payne, Man and Woman, one in Christ: An Exegetical and Theologian Study of Paul’s Letters, (Zondervan, 2009). p44 به دیگر سخن، نامگذاری بیشتر وسیلهای بود تا مرد بهدنبال تشخیصِ یک همتا برای خود باشد. در ادامۀ روایت مذکور، مرد هیچ همتایی در میان موجودات دیگر نمییابد که بهنوعی با آن تنهایی خود را پر کند. سرانجام این تنهایی با استخوانی از استخوان و گوشتی از گوشت او پر میشود.[۱۶]James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p22 همچنین، تمایل زن به مرد در پیدایش باب ۳ بیش از آنکه دلیلی برای سلسلهمراتب باشد، میل به صمیمیت، دوستی و اشتیاق دارد. به معنای دیگر، یک نوع گرایش جنسی و تمایل معشوق به عاشق است.[۱۷]James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). P34
به هر حال، روایت پیدایش تصویری از انسان نشان میدهد، که براساس آن، مرد و زن به صورت خدا و از زمین یا خاک خلق شدهاند، و هر دو برای فرمانروایی خوانده میشوند. هر دو بهطور مساوی برکت میگیرند، هر دو بهلحاظ روحانی برابراند و خدا هر دو را برای مُوَلِد و مؤثربودن و لذتبردن از محصولات زمین میآفریند (پیدایش ۱:۲۶-۲۸). و در نهایت هر دو شخصاً به خدا پاسخگو هستند.[۱۸]Philip B. Payne, Man and Woman, one in Christ: An Exegetical and Theologian Study of Paul’s Letters, (Zondervan, 2009). p41
موقعیت زنان در عهدعتیق
زن در زندگی زناشویی در عهدعتیق
شرحِ نحوۀ رفتارهای منفی و مثبت با زنان در عهدعتیق طیف وسیعی دارد. اما توصیفِ نحوۀ رفتار با زنان در زمانِ عهد ِپیشین نباید با فرمانهای اخلاقی و شرعی خدا در مورد زن اشتباه گرفته شود. البته بدیهی است که بخش کوچکی از عهدعتیق در مورد چگونگی ساختار روابط زناشویی است،[۱۹]Philip B. Payne, Man and Woman, one in Christ: An Exegetical and Theologian Study of Paul’s Letters, (Zondervan, 2009). p 55 اما بهطور ملموس امثال سلیمان در رابطه با زنان بیحکمت و زنان باحکمت سخن گفته و گروه اول را به انتقاد میگیرد و گروه دوم را تمجید میکند (امثال ۱۲:۴، ۱۹:۱۳-۱۴). به هر حال گستردهترین و بهنوعی برجستهترین متن در مورد موقعیت و نقش زن که در واقع جایگاه نهایی را در کتاب امثال در اینباره به خود اختصاص میدهد در امثال ۳۱:۱۰-۳۱ یافت میشود. البته این متن بهعنوان الگویی هنجار برای همۀ زنان قلمداد نمیشود. واضح است که همۀ زنان به این منظور خوانده نشدهاند، اما این متن بهوضوح تلقید از این الگو را تشویق میکند. زن ایدهآل، در وهلۀ اول مجری کارآمد با کارکنانی منظم است. همچنین دادو ستد را بهنحوۀ خوبی انجام میدهد. او معلمی حکیم و رحیم است، از فقرا پشتیبانی میکند و در مراقبتکردن از خانوادۀ خود کوشا است. تعجبآور نیست اگر بگوییم که این متن برای یهودیانِ آن زمان نه توهینآمیز بود و نه خارج از الهام خدا، بلکه جایگاه این متن بهطور قابلقبولی مورد توجه قرار گرفته بود.[۲۰]Sentot Purwoko, Tmoutius Sukarna, Jonidius IILU, DaviD Ming, the significance of a qualifies wife as a noble woman, Riste Tioma Silaen, Paulus. Ej-theology.org. (Nov 27.2024); Qiao Shiyan, The Status … Continue reading
زن و موقعیت اجتماعی و مذهبی در عهدعتیق
درک جایگاه و موقعیت اجتماعی زنان در عهدعتیق بستگی به عواملی مانند فرهنگ، سنت، محیط و برداشتهای تفسیری از متون مقدس دارد. چنانکه قبلاً اشاره شد، نحوۀ رفتار و جایگاه اجتماعی را الزاماً نمیتوان توصیف صحیح از دستورات الهی قلم داد کرد. با اینحال، زن در جامعۀ یهود میبایست از یک قاعدۀ سهگانۀ مبتنی بر اطاعت پیروی میکرد. به همینسان، این اطاعت، تبعیت از پدر، شوهر و پسرانش را همواره به همراه داشت.[۲۱]Caroline M. Breyfogle, The Social Status of Woman in the Old Testament. (Feb 1910), p106 به دیگر سخن، جامعۀ آن زمانِ یهود عمدتاً مردسالار بود. به همین سبب فضای اجتماعی و فرهنگی و قومی بر اخلاقیات و خواست الهی غلبه جسته بود. به همین سبب زنان همواره در سایه زندگی میکردند و بهعنوان نفر دوم، سوم محسوب شده و حتی به جرأت میتوان گفت که در سرشماریها، به حساب نمیآمدند.[۲۲]Qiao Shiyan, The Status of women in the Old Testament, Studies in Literature and language. (Feb 6. 2019). p119
زنانی که که از قدرت ابتکارِ عمل، حکمت و عزم برخودار بودند با گذشتن از بوتۀ آزمایش و چالشها سرسختانه وفاداری خود را نشان میدادند و اغلب نقشی محوری در برنامۀ خدا ایفا میکردند و تصاویر و سرگذشت این زنان نشاندهندۀ نقش مهم آنها در ساختارهای خانوادگی در آن دوران است. اگرچه جامعه عمدتاً مردسالار بود،[۲۳]Elizabeth Carter, 8 insights from Old Testament on women and gender roles, biblescripture.net. (May 28. 2024) اما در همان فضای اجتماعی مردسالارانه، نام زنانی به چشم میخورد که علیرغم جوّ حاکم بر جامعه نقشی ورای همسر، مادر یا مسئول آشپزخانه یا تدارکات ایفا میکردند و در جامعه موقعیتهای برجستهای داشتند.[۲۴]همان منبع
بخشهایی از عهدعتیق زنان را در عرصههای عمومی و حاضر در جشنها توصیف میکند (پیدایش ۲۴:۱۳-۲۸، خروج ۲:۱۶-۲۱، داوران ۹:۲۱-۲۳)[۲۵]James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p33، اما نکتۀ قابلتوجه، زنانی هستند که رهبری سیاسی را بر عهده داشتند. اولین شخصی که میتوان از او یاد کرد مریم (خواهر موسی) است. او توسط خدا برای «رهبری اسرائیل» فرستاده شد. (میکاه ۶:۴، خروج ۱۵:۲۰-۲۱). دبوره نیز یکی از زنان منتخب خدا بود و برای امر قضاوت خوانده شده بود تا قوم اسرائیل را از چنگال دشمنان نجات دهد (داوران ۲:۱۶-۱۸). او بالاترین رهبر اسرائیل در زمان خود بود (داوران ۴:۴) و بهخاطر نقش اجرایی و نبوتی از سوی خداوند در میان مردانِ اسرائیل اعتبار داشت (داوران ۴:۱۰، ۱۴، ۲۴، ۵:۱-۳۱).دبوره، زنی بود که در زمان خود رهبری اسرائیل را بر عهده داشت و اسرائیلیان نزد او میآمدند تا اختلافاتشان حل شود. اِستر، یکی دیگر از زنانی است که قدرت کافی برای مقابله با دشمنان (استر ۷:۱-۱۰، ۹:۱-۳۲) را داشت.
همچنین زن دیگری بهنام حُلده نقش بهسزایی در الهامبخشیدن به اصلاحات مذهبیِ معروفِ قرن هفتم پیش از میلاد ایفا میکند (دوم پادشاهان ۲۲:۱۴-۲۳:۳، ). حتی ازدواج او مانعی برای ادامۀ خدمتش نشد و از پادشاهان گرفته تا پیران تذکرات نبوتی او را میپذیرفتند (ارمیا ۱:۲، صفنیا ۱:۱).[۲۶]Philip B. Payne, Man and Woman, one in Christ: An Exegetical and Theologian Study of Paul’s Letters, (Zondervan, 2009). p58 بهعلاوه، بتشبع، عتلیا و ایزابل و زنانِ نامآشنای دیگر، در بستر تاریخ و نسبنامۀ یهود قرار گرفتند و مانند بسیاری از دیگر پادشاهان اسرائیل، هم به خوبی و هم به بدی در کتابمقدس از آنها یاد میشود.[۲۷]James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p35
سنت گرایان معتقدند ذکر این اسامی در عهد عتیق حالت استثنا دارد. به اعتقاد آنها وقتی خدا مردی مناسب در آن شرایط و زمان خاص نیافت، استثنا قائل شد و به انتساب زنان متوسل گردید. بر اساس استدلال اینان، خدمات این زنان مقطعی یا کوتاه بوده است نه دائمی.[۲۸]Linda L. Belleville, Women leaders and the church: Three crucial questions. (Mar 15, 2000). p94-95 بدیهی است که در جامعۀ مردسالارِ آن زمان تعداد زنان با فعالیت خدمتی وسیع بسیار کمتر ازهمتایان مردشان بوده است، اما دلیل این امر نمیتواند ضعف، بیکفایتی، یا سلسهمراتب جنستی قلمداد شود. در کتابمقدس هیچ اشارهای مبنی بر نادرستی نقش زنان در یک خدمت خاص وجود ندارد. واقعیت امر این بود که امور و فعالیتهایی که زن در خانه داشت (مخصوصاً فرزندآوری و فرزندپروری) فرصت اندکی به او برای دنبالکردن نقشهای عمومی در آن زمان میداد. به همین دلیل زنانی که در عرصۀ عمومی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی دخیل بودند، عموماً زنان طبقۀ بالا بودند که میتوانستند وظایف خانه را به کارکنان یا زیردستان خود محول کنند. اما بههرحال خدمات زنان در عهدعتیق طیف وسیعی دارد و نمیتوان بهوضوح محدودیتی برای آنها در عهدعتیق در نظر گرفت یا بهاصطلاح خط قرمزی برای یک خدمت خاص ترسیم کرد.[۲۹]Linda L. Belleville, Women leaders and the church: Three crucial questions. (Mar 15, 2000). p94-95
خدمت زنان در عهدجدید
عهدجدید همچنین شامل گزارشهایی است از این که نقش زنان به یک خدمت خاص محدود نیست، بلکه آنها در خدمات وسیع و متنوعی در پادشاهی خدا ایفای نقش میکنند.[۳۰]Todd D. Still, Woman in ministry: Biblical, Theological and Refelctions, Babylor university. p4 اگرچه تعداد خادمان مرد بیشتر است، اما تقریباً هر نقشی که در آن از یک مرد نام میبرد در ادامه از زنان نیز در آن نقش یاد میکند.[۳۱]James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p26 برخی از خدمات که در حوصلۀ این پژوهش میگُنجد، شامل سرپرستی یا مسئولیت کلیسای خانگی (اعمال رسولان ۱۲:۱۲، کولسیان ۱۵:۴) است. از پْریسکیلا خادمۀ خداوند و همسر او آکیلا و همچنین لیدیا بهعنوان مسئولین یا سرپرستان جلسات خانگی یاد میشود. پولس با توجه به متون کتابمقدس آنها را محترم و جزو مهمترین همکاران خود در خداوند معرفی میکند (دوم تیموتائوس ۴:۱۹)، (اعمال رسولان ۱۵:۱۶). همچنین فعالیتِ زنان در کلیسای اولیه در خدمت نبوتی نیز دیده میشود (اعمال رسولان ۹:۲۱، اول قرنتیان ۵:۱۱). اگرچه عدهای از سنتگرایان این ادعا را رد میکنند، یا این خدمت را تحت نظارت رهبران مرد میدانند، اما گوردن فی در تفسیر خود بر نامههای قرنتیان چنین میگوید:
«میتوان قطعاً اذعان کرد که زنان در پرستش شرکت میکردند، زیرا به دعا و نبوتِ آنان اشاره شده است.» (اول قرنتیان ۱۱:۴-۵ و ۱۳)[۳۲]Gordon fee, The First Epistle to the Corinthians, Revised edition. (Nov 2014). Chapter 11, p119
فیبی، خادمۀ شماسی است که پولس از او نام میبرد (رومیان ۱۶:۱، اول تیموتائوس ۳:۱۱). همچنین مبشرانی همچون افودیه و سینتیخی که دوش به دوش با پولس در راه انجیل به مجاهده پرداختند (فیلیپیان ۴:۲-۳). بهعلاوه، خادمان و معلمانی همچون مریم، تْریفینا و تْریفوسا و پرسیس (رومیان ۱۶:۶-۱۲). به عقیدۀ فیلیپ پِین، این زنان خدمات تعلیمی یا بهاصطلاح امروزی سازمانِ تعلیمی کتابمقدسیِ خود را داشتند.[۳۳]Philip B. Payne, Man and Woman, one in Christ: An Exegetical and Theologian Study of Paul’s Letters, (Zondervan, 2009). p67 اما برخی از سنتگرایان چنین برداشتی از سخنان پولس دربارۀ خدمت تعلیمی زنان مذکور ندارند. آنها بیشتر منظور پولس را تشکر و قدرانی از همکاری و همیاری قلمداد میکنند، اما متنِ حاضر به زبان سازمانی و اداری پولس بیشتر گرایش دارد.[۳۴]James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p30 و در نهایت، یونیاس خادمۀ زن که شاید نامی آشنا نباشد- احتملاً به این دلیل که نام او تنها در یک آیه در آخرین فصل رومیان ذکر شده است- که به عقیدۀ بسیاری از او بهعنوان رسول یاد میشود (رومیان ۱۶:۷). برخی از سنتگرایان دو نقد کلی به ادعای باورمندان در مورد یونیاس و خواندگی او در این متن دارند. اولین ادعا، انحراف تفسیریِ مکملگرایان است. ادعای دوم، مربوط به نام مذکر یونیاس است که بهجای جونیا در بعضی از ترجمهها آمده است. مکملگرایان در رابطه با ادعای اول معتقدند که معنای این واژه در متن یونانی حاکی از رسولبودنِ یونیاس نیست، بلکه بهمعنای تشکر و قدرانیِ رسولان از او است. پاسخ برابرگرایان به چنین ادعایی بیگانهبودنِ متن مذکور با تفسیر سنتگرایان را نشان میدهد. برابرگرایان در نقد این ادعا میگویند که اگر نیتِ پولس تنها تشکر و قدرانی بود، یقیناً از عبارت «ما رسولان» در این متن استفاده میکرد، زیرا او در نامههای دیگرش این عبارت را بهکار برده است. و در رابطه با ادعای دوم، در مورد نام مردانۀ یونیاس اذعان میدارند که در هیچ کتیبه، اثر ادبی یا سند دیگری به این نام بهعنوان نامی مردانه اشاره نشده است، اما بهعنوان یک نام زنانه کاملاً رایج بوده و در نوشتههای یونانی و رومی آمده است. بهعلاوه، برابرگرایان معقدند که اوریجن در قرن سوم از یونیاس بهعنوان رسولی شناختهشده یاد میکند.[۳۵]James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p29
به هر حال در مورد خدمات متفاوت زنان در کتابمقدس نظرات بسیار است. اما آنچه متون گزارش میدهند حاکی از آن است که هم در دوران عیسی و هم پس از صعودِ او به آسمان و نزول روحالقدس، زنان همواره نقش بهسزایی در پیشبرد پادشاهی خدا ایفا کردهاند. همچنین، عناوینی که کتابمقدس از آنها در مورد زنان خادم استفاده میکند، طیف وسیعی از خدمات ارزشمند آنها را نشان میدهد، بهخصوص در نقش رهبری در کلیسای اولیه که نسبت به امروز ساختار متفاوتی داشت و در آن استفاده از عناوینی مانند کشیش، اسقف، معلم پیش از نام خادمان رایج نبود.[۳۶]Gordon fee, The First Epistle to the Corinthians, Revised edition. (Nov 2014). Chapter 11, p159
اما بحث بر سر چیست؟
اگر ملاک را اقتدار کتابمقدس قرار دهیم، بحث و مناقشه میان سنتگرایان (مکملگرایان) و برابرگرایان بر سر چیست؟ بر چه اساسی زنان جایگاه متفاوتی در جهانبینی مسیحی دارند؟ مباحث و تفاسیر با نظر به علم هِرمونوتیک در مورد موضوع مذکور وسیع است. اما به برخی از آیات مورد توجه در رابطه با این بحث که در حوصلۀ این پژوهش میگُنجد میپردازیم. متی ۱۰:۱-۴، اول قرنتیان ۱۴:۳۳-۳۴، اول تیموتائوس ۲:۱۲، اول تیموتائوس ۳:۱-۷ و تیتوس ۱:۵-۹ را میتوان بهعنوان پنج متن اصلی و برجسته در رابطه با مناقشاتِ مربوط به خدمات زنان در مسیحیت و کلیسا دانست.[۳۷]همان منبع اما اگر صادقانه به متون مذکور نظر کنیم، پی میبریم که تنها دو قسمت از آنها مستقیماً در رابطه با خدمت زنان و محدودیتهای چالشانگیز برجستهاند. برخی از پولس نقلقول میآورند که میگوید به زن دستور میدهم در کلیسا سکوت کند (اول قرنتیان ۱۴:۳۳-۳۴)، و بدینسان، به زنان مجال تعلیم نمیدهند (اول تیموتائوس ۲:۱۱-۱۵).[۳۸]Dennis McCallum, Against the Traditional Fundamentalist View on the Role of Women in the Church, DWELL Community church (dwellcc.org) از این دو متن، آیاتِ اول تیموتائوس توجه سنتگرایان را بیشتر به خود معطوف کرده است. به همین سبب در سال ۱۹۹۵ کتابی تحت عنوان ” تحلیل تازه از اول تیموتائوس ۲:۹-۱۵″[۳۹]Andreas J, Kostenberger, Women in the Church: A Fresh Analysis of 1 Timothy 2:9-15, (jan 1, 1995) چنین اذعان میدارد: «آیا واقعاً این آیات تنها متونی هستند که در رابطه با نقش متفاوتِ زنان در کلیسا سخن میگویند؟»[۴۰]Andreas J, Kostenberger, Women in the Church: A Fresh Analysis of 1 Timothy 2:9-15, (jan 1, 1995) بههرحال، این آیات میبایست در کنار اظهاراتِ دیگرِ پولس در مورد زنان قرار گیرند، زیرا تفسیر این آیات به تنهایی میتواند معنا و درک متفاوتی را انتقال دهد.[۴۱]Gordon fee, The First Epistle to the Corinthians, Revised edition. (Nov 2014). Chapter 11, p159 به همین دلیل، حتی اگر تصور کنیم پولس بر مبنای پشتوانهای عهدعتیقی در رابطه با سکوت زنان به این دستور رسیده است، باز هم نمیتوانیم بر این اساس به استدلال درستی در مورد آیات ۳۴-۳۵ در اول قرنتیان باب ۱۴ برسیم.[۴۲]Philip B. Payne, Man and Woman, one in Christ: An Exegetical and Theologian Study of Paul’s Letters, (Zondervan, 2009). p56 زیرا، در هیچ جای عهد عتیق هرگز دستور نمیدهد که زنان در مجالس سکوت کنند. برعکس، آیاتی وجود دارند که به صهیون و دختران صهیون دستور میدهد که بر کوهها بایستند و صدای خود را بلند کرده و بانگ بلند سر دهند (اشعیا ۴۰:۹، امثال ۶۸:۱۱).[۴۳]همان منبع
به همین سبب، نیتِ پولس از این متون میبایست به موضوع دیگری مربوط باشد. بارت در اینباره چهار نظریۀ متفاوت ارائه میدهد که در حوصلۀ این پژوهش نمیگنجد، اما آنچه گوردن فی با نظر به موضع بارت اذعان میدارد (نظریۀ سوم او) با چند دلیل همراه است.[۴۴]Gordon fee, The First Epistle to the Corinthians, Revised edition. (Nov 2014). Chapter 11, p159 اولاً، آیات ۳۴-۳۵ در باب ۱۴ اول قرنتیان با سایر تعالیم پولس در نامههای دیگرش سازگار نیست. به این دلیل که از آیات ۱۱:۵ کاملاً مشخص است که زنان حضوری فعال در امر پرستش و حتی نبوت داشتند. ثانیاً، در برخی از نسخ قدیمیتر، آیات ۳۴-۳۵ در این محل قرار ندارند، و شاید علت این باشد که این آیات توسط پولس نوشته نشدهاند.[۴۵]همان منبع بههرحال، نظریات متفاوتی در مورد این آیات وجود دارد. به همین دلیل کاملاً واضح نیست که کدام نظریه بر دیگری برتری دارد، اما با توجه به تعالیم پولس در سایر نامههایش میتوان گفت که منظور از این آیات بیشتر تمایل به اصلاح بینظمی در یک کلیسای محلی است تا ارائۀ تعلیمی همگانی برای تمام کلیساها در تمام اعصار.[۴۶]James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). P43
متن اول تیموتائوس ۲:۱۱-۱۵ نیز تا حدودی شبیه به متن موجود در اول قرنتیان باب ۱۴ است. استدلال این است که این آیات نیز بهوضوح در راستای سلسلهمراتب خدمت در کلیسا صحبت میکنند. واضح است که موضوع اصلی باب ۲ تیموتائوس «نزاع» است. با نظر به موضوع اصلی باب مذکور، دلیل نگارش با چنین لحنی چه بود؟ کِیسی کراوفورد معتقد است که نیت پولس از نوشتن این متون یقیقناً ارائۀ تعلیمی عام نبود، بلکه تعلیم او بیشتر جنبۀ اصلاحی داشت. پولس رسول وضعیت را نابهسامان و خارج از کنترل میدید. به همین دلیل، در آیات مذکور نسبت به معلمان دروغین، مشاجرهها، بدگوییها، تعالیم اشتباه از طریق زنان و اختلال در پرستش توسط زنان، واکنش نشان داد.[۴۷]Kasey Crawford, A position paper on Women in Christian ministry. (mar 2020). p21-24 اما بروس وِیر از گروه سنتگرایان با کِیسی مخالف است و استدلال او را در باب آیات مذکور رد میکند. وِیر در ادامه میگوید که پولس رسول زمانی این تعلیم را داد که رهبری مردان در کلیسا به چالش کشیده شده بود. او با اذعان بر این که اگر پولس به این موضوع بهعنوان یکی از موضوعات مهم در این باب اشاره میکند، ما نیز باید همین موضع را در کلیسا پیش بگیریم. زنان نباید تعلیم دهند، زنان نباید مسئولیت شبانی داشته باشند.[۴۸]Tim Ellsworth, Bruce Ware differentiates 2 views of God’s design for men&women. Baptispress.com. (Nov 28, 2001) بِللِویلِله در همین راستا به پیشزمینۀ متن حاضر با تمام جزئیاتش در کتاب خود اشاره میکند. برداشت او این است که متن بیشتر حالت موقتی دارد تا یک دستور دائم. همچنین در ادامه به مسائل نگارش دستوری از آیۀ ۱۲ به بعد میپردازد و نتیجهگیری او برخلاف بروس این است که هیچ چیز در این قسمت وجود ندارد که زنها را در زمانها و فرهنگهای دیگر از خدمات مذکور در اول تیموتائوس محدود سازد.[۴۹]Linda L. Belleville, Women leaders and the church: Three crucial questions. (Mar 15, 2000). p177
در مجموع، متونی که در این مقاله بهطور اجمالی به آنها اشاره شد بسیار دشوار و چالشانگیز بهنظر میرسند. هم مکملگرایان و هم برابرخواهان با توجه به تمام پیچیدگیهای متنی، فرهنگی و تاریخی سعی بر درک بهتر آنها داشتهاند.
زنان در کلیسای امروز
غلاطیان ۳:۲۸ ارزشِ برابر زنان را برجستهتر میکند. اگرچه رسولان، مبشران مسیحی و خادمان مذهبی در کتابمقدس بیشتر مرد هستند، اما کلیسای امروز در مورد خدمت زنان در فعالیتهای مختلفِ کلیسایی دیدگاهی گستردهتر دارد. واضح است که این امر مختص کلیسا نیست، زیرا در بخشهای متفاوت مدیریتیِ جامعه نیز فعالیتهای خدماتی مردان در مقایسه با فعالیتهای زنان بیشتر به چشم میخورد. اما بههرحال کمتر کلیسایی وجود دارد که با توجه به کتابمقدس ارزش زن را بهخوبی درک نکرده باشد. چه برابرخواه چه مکمکلگرا، هر دو زنان را محترم و با ارزش میدانند. به همین دلیل، زنان نقش متنوعی در کلیسا ایفا میکنند و انتظار میرود که مسئولیتهای کلیسا را مانند مردان بر عهده بگیرند. امروزه بیش از هر زمان دیگری خادمان زن در کلیسا حضور دارند. کلیسا نهادی برای عبادت و خدمت زنان و مردان است. مردان و زنان برای مشارکت در کلیسا گرد هم میآیند و دوشادوش یکدیگر خدا و انسانها را بهواسطۀ خدمات متنوعی خدمت میکنند.
ظهور جنبشهایی از قبیل جنبش فمینیستی، در خصوص نقش مرد و زن در جامعه سردرگرمی بهوجود آورده است. کلیسا نیز بهعنوان نهادی الهی و انسانی در بطن جامعه، خواسته یا ناخواسته وارد این مباحث شده وگفتمانها در مورد این موضوع همچنان ادامه دارد. با اینحال، تنها موضوع مسلم این است که خدمت به خداوند همیشه اولویت دارد و طردکردن یا قضاوت در مورد زنان کاهش یافته، زیرا در نظر خداوند همۀ انسانها یکسانند. صرفنظر از اینکه زنان به چه خدمتی فراخوانده شدهاند، کلیسای امروز تلاش خود را برای تجهیز، راهنمایی و آمادهسازی تک تک اعضایش، چه مرد چه زن، انجام میدهد.
نتیجهگیری
با توجه به کتابمقدس و آنچه در پژوهش مذکور آوردیم، پی میبریم که زنان همانند مردان در طول تاریخ نقش حیاتی در کلیسا ایفا کردهاند. اگرچه جامعه بهطور کلی مردسالار بوده و حضور مردان در عرصههای مختلف بیشتر بوده است، اما زنان نیز نقشهای مهمی ایفا کردهاند و مورد احترام بودهاند.
با اینحال، در سیر تحول جامعه، ظهور جنبشهای اجتماعی و مذهبی و حتی سیر تحول مسیحیت باعث ایجاد بحثها و گفتمانهایی در مورد ایفای نقش زنان در کلیسا شده است. در این پژوهش به بعضی از ایدهها و استدلالها میان برابرگرایان و مکملگرایان پرداخته شد. بههرحال، دیدگاهها و استدلالهای دو گروه در خصوص منزلت و ارزش زن بهعنوان همکار و یار، و خواندگیِ زنان برای خدمت به خداوند با توجه به کتابمقدس، شکی باقی نمیگذارد. هر دو گروه معتقدند که انسان (مرد و زن) به صورت و شباهت خدا آفریده شده است و مرد و زن در کلیسا و جامعه برابرند، اما آنچه بهوضوح در بین این دو دیدگاه دیده میشود تفاوت در نگرش در مورد ایفای نقشِ زنان در کلیسا است.
اگر چه نویسندۀ این مقاله گرایشی برابرگرایانه دارد و بر اساس کتابمقدس برابریِ نقش زن و مرد در کلیسا را پیشفرض معقولتری قلمداد میکند، اما نیاز به تفکر و گفتمانهای سالم در محبت و بهدور از نزاع را لازمۀ مبحث مذکور یعنی نقش زنان در خدماتی کلیسایی میبیند.
پاورقی
↑۱ | Kasey Crawford, A position paper on Women in Christian ministry. (mar 2020). p1 |
---|---|
↑۲ | Sandra Glahn, Eight Views of Women in the Church, Home, and Society within the Inerrancy Camp, bible.org. (Sep 11, 2018) |
↑۳ | James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005) |
↑۴, ↑۴۸ | Tim Ellsworth, Bruce Ware differentiates 2 views of God’s design for men&women. Baptispress.com. (Nov 28, 2001) |
↑۵ | Bruce Ware, Summaries of the egalitarian and complementarian positions on the role of women in the home and in christian ministry. 2004. p4 |
↑۶ | Bruce Ware, the egalitarian and complementarian positions, p6 |
↑۷ | James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p20 |
↑۸, ↑۱۲ | Rebcca Laird, A brief Theology of Women in ministry, whwomenclergy.org. (oct 6, 2021) |
↑۹, ↑۱۵ | Philip B. Payne, Man and Woman, one in Christ: An Exegetical and Theologian Study of Paul’s Letters, (Zondervan, 2009). p44 |
↑۱۰ | James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p21 |
↑۱۱ | Position papers, The role of women in ministry, ag.no. (Aug 2010) |
↑۱۳, ↑۱۶ | James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p22 |
↑۱۴, ↑۲۴, ↑۳۷, ↑۴۳, ↑۴۵ | همان منبع |
↑۱۷ | James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). P34 |
↑۱۸ | Philip B. Payne, Man and Woman, one in Christ: An Exegetical and Theologian Study of Paul’s Letters, (Zondervan, 2009). p41 |
↑۱۹ | Philip B. Payne, Man and Woman, one in Christ: An Exegetical and Theologian Study of Paul’s Letters, (Zondervan, 2009). p 55 |
↑۲۰ | Sentot Purwoko, Tmoutius Sukarna, Jonidius IILU, DaviD Ming, the significance of a qualifies wife as a noble woman, Riste Tioma Silaen, Paulus. Ej-theology.org. (Nov 27.2024); Qiao Shiyan, The Status of women in the Old Testament, Studies in Literature and language. (Feb 6. 2019). p106 |
↑۲۱ | Caroline M. Breyfogle, The Social Status of Woman in the Old Testament. (Feb 1910), p106 |
↑۲۲ | Qiao Shiyan, The Status of women in the Old Testament, Studies in Literature and language. (Feb 6. 2019). p119 |
↑۲۳ | Elizabeth Carter, 8 insights from Old Testament on women and gender roles, biblescripture.net. (May 28. 2024) |
↑۲۵ | James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p33 |
↑۲۶ | Philip B. Payne, Man and Woman, one in Christ: An Exegetical and Theologian Study of Paul’s Letters, (Zondervan, 2009). p58 |
↑۲۷ | James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p35 |
↑۲۸, ↑۲۹ | Linda L. Belleville, Women leaders and the church: Three crucial questions. (Mar 15, 2000). p94-95 |
↑۳۰ | Todd D. Still, Woman in ministry: Biblical, Theological and Refelctions, Babylor university. p4 |
↑۳۱ | James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p26 |
↑۳۲ | Gordon fee, The First Epistle to the Corinthians, Revised edition. (Nov 2014). Chapter 11, p119 |
↑۳۳ | Philip B. Payne, Man and Woman, one in Christ: An Exegetical and Theologian Study of Paul’s Letters, (Zondervan, 2009). p67 |
↑۳۴ | James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p30 |
↑۳۵ | James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). p29 |
↑۳۶, ↑۴۱, ↑۴۴ | Gordon fee, The First Epistle to the Corinthians, Revised edition. (Nov 2014). Chapter 11, p159 |
↑۳۸ | Dennis McCallum, Against the Traditional Fundamentalist View on the Role of Women in the Church, DWELL Community church (dwellcc.org) |
↑۳۹, ↑۴۰ | Andreas J, Kostenberger, Women in the Church: A Fresh Analysis of 1 Timothy 2:9-15, (jan 1, 1995) |
↑۴۲ | Philip B. Payne, Man and Woman, one in Christ: An Exegetical and Theologian Study of Paul’s Letters, (Zondervan, 2009). p56 |
↑۴۶ | James R. Beck, two views on Women in ministry. (Zondervan, 2005). P43 |
↑۴۷ | Kasey Crawford, A position paper on Women in Christian ministry. (mar 2020). p21-24 |
↑۴۹ | Linda L. Belleville, Women leaders and the church: Three crucial questions. (Mar 15, 2000). p177 |